Geschiedenis spoorwegen
in en om
Roosendaal
Geschiedenis spoorwegen |
|
| Niets uit deze website mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van kopie, op digitale of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van auteur en/of webmaster. |
Het station Wouw |
| In oktober 2011 verscheen het boek Op het spoor in Wouw, 1863-1972. Sindsdien zijn er aantal reacties en foto's boven water gekomen, die het interessant maken om nog eens apart aandacht te besteden aan het station Wouw, dit naast de al op deze website gepubliceerde aanvullingen op het boekwerk (zie rubriek Publikaties / Boeken). Voor een beter overzicht wordt een deel van de foto's echter nog eens opgediend. |
| (Bijgewerkt 20-03-2023) |
 |
| Tot in 1961 stond rechts in beeld het stationsgebouw van Wouw. Sindsdien herinneren alleen nog de hoge bomen (midden in beeld) en de toegangsweg (met kasseien) vanuit de vroegere 'Rijksstraatweg van Princenhage naar het Tholensche Veer' (ter plaatse Bergsebaan genoemd) aan het station van weleer. Foto Marius Broos, 24 april 2010. |
 |
| In de situatie van 2010 is het stationsgebouw van Wouw uit circa 1920 geplaatst. Destijds stond de fotograaf op het smalle perron tussen de beide sporen. Nu herinneren alleen nog grote, prachtige bomen langs het laantje met de kasseibestrating aan andere tijden. Foto Marius Broos, 23 april 2010. |
 |
| De stationsgebouwen langs de Zeeuwse Lijn waren neergezet in muren ter dikte van een steen in de lengte (circa 20 centimeter). Omdat een spouw ontbrak, leverde dat al gauw waterdoorslag op, zodat in 1870 alsnog een bepleistering in portlandcement werd aangebracht. |
 |
| Plattegrond van de gebouwen op en bij het station te Wouw.
Langs het perron staan van west naar oost: 1. het gebouwtje voor privaten en bergplaats uit 1863, 2. het stationsgebouw uit 1863 met aanbouwen aan weerszijden uit 1914 (wachtkamer 1e en 2e klasse, alsmede wachtkamer 3e klasse, 3. de uitbouw aan de perronzijde uit 1924, 4. de goederenloods uit 1902. Ten noordwesten van het stationsgebouw ligt het stationskoffiehuis van Franciscus Buijs en recht daar tegenover dat van Paulina (Lien) Verplanken - van Oers. Meer naar het oosten ligt de zuivelfabriek. Helemaal aan het einde van het perron, kort bij de spoorwegovergang in de Bergsebaan, ligt de blokpost Wouw uit 1942. De sporenligging bleef in de jaren 1941-1962 ongewijzigd. Tekening Marius Broos. |
 |
| Adriana Maria Magdalena Smeets, echtgenote van stationschef Marinus Hout, poseert temidden van vier kinderen op het perron voor het stationsgebouw te Wouw, circa 1920. |
 |
| Stationschef Adrianus Dolmans poseeert voor het stationsgebouw te Wouw, circa 1935. Aan de westzijde van het stationsgebouw staan in het midden arbeider-rangeerder Louis Brooijmans (1897-1998) en stationschef 3e klasse A. Dolmans (geboren op 1 februari 1880 in het Limburgse Stamproij). Rechts staat Frederika Hendriks, de tweede vrouw van de stationschef. Zijn eerste vrouw was in 1932 te Wouw overleden. Het jonge stel links is waarschijnlijk de oudste zoon van de stationschef met zijn verloofde. Foto, collectie H. Bastiaenen-Brooijmans. Betreft: Adrianus Dolmans, * 01-02-1880 Stramproij (L), stationschef, gevestigd 13-06-1923 uit Rilland-Bath, vertrokken 08-03-1938 naar Heer (L), g/m Maria Catharina Bos, * 23-04-1879 Hengelo, † 20-12-1932 Wouw, uit dit huwelijk twee zoons, g/m Frederika Hendriks, * 09-12-1889 Oosterbeek, gevestigd na huwelijk op 19-09-1934 uit Deventer. |
 |
| Het stationsgebouw te Wouw, 1955. Frans Rijnkels en zijn vriend Willy Teeuwen, zoon van de heer des huizes, staan op het dak van de uitbouw (de vroegere blokpost uit 1924) aan het stationsgebouw te musiceren voor de fotograaf. Foto, collectie Frans Rijnkels / Marius Broos. |
| Stationschef Marinus Hout poseert temidden van drie kinderen en twee personeelsleden voor zijn stationsgebouw, circa 1920. Hout was gehuwd met Adriana Maria Magdalena Smeets, geboren op 9 november 1869 te Leeuwarden (en dochter van stationschef Johannes Franciscus Smeets, 1840-1911). Uit het huwelijk werden zeven jongens en twee meisjes geboren. Een jongen overleed op 16-jarige leeftijd in Wouw. De namen van de kinderen en de personeelsleden op de foto zijn onbekend. De zeer fraaie plaat is gemaakt in de jaren 1918-1923, misschien ter gelegenheid van het 40-jarig ambtsjubileum van Hout op 1 mei 1920 of het naderende afscheid van ‘het spoor’ in 1923. Het stationsgebouw was in die tijd ‘versierd’ met klimopplanten, ‘klok- of wekkerseinen’, telegraaf- en andere elektrische aansluitingen voor de beveiliging (witte kommen), een fraai geschilderd naambord en ‘gekartelde’ dakranden. Zelfs de lantaarnpaal op het perron is nog aangekleed met een plant. Foto, collectie Marius Broos. |
 |
| Stationspersoneel, poserend voor het stationsgebouw te Wouw, circa 1935. Let op de ‘klok- of wekkerseinen’ naast de deur. Deze dienden voor het elektro-mechanisch aankondigen van een trein uit Roosendaal of Bergen op Zoom (respectievelijk rechts of links van de deur). Zodra daar een trein vertrok, rinkelde het ‘wekkersein’ als teken dat de stationschef met behulp van het bloktoestel en de handel-inrichting in het stationsgebouw het desbetreffende ‘inrijsein’ op veilig moest zetten, mits hij er zich van had overtuigd dat veilige passage of aankomst op het station was gewaarborgd. ‘Klok- of wekkerseinen’ zijn in Nederland tot in 1987 in gebruik geweest. In het midden staat arbeider Adrianus (Janus) Raats (geboren op 26 juli 1888 te Wouw) en rechts van hem arbeider-telegrafist Hillebrand van Doornmalen (geboren op 8 januari 1893 te Ammerzoden). De man links is onbekend. De foto is gemaakt in de jaren dertig, omdat Van Doornmalen in mei 1929 uit Rilland-Bath kwam en in juni 1940 naar Bergen op Zoom vertrok. Foto, collectie WBA/Marius Broos (WBA = West-Brabants Archief, Bergen op Zoom) |
 |
| Stationspersoneel, poserend voor het stationsgebouw te Wouw, circa 1935. Arbeider-rangeerder Louis Brooijmans (1897-1998) en stationschef 3e klasse A. Dolmans (geboren op 1 februari 1880 in het Limburgse Stamproij) poseren voor het plaatskaartenkantoor van het stationsgebouw. Tussen hen in staat waarschijnlijk de verloofde van de oudste van de stationschef. Hij had twee zoons en geen dochters. Foto, collectie H. Bastiaenen-Brooijmans. |
 |
 |
 |
| Plattegrond en vooraanzicht van de uitbouw aan het stationsgebouw (blokpost of post T) uit 1924.
Tekeningen Marius Broos. |
Stationspersoneel poserend voor het stationsgebouw te Wouw, circa 1935. Bij de uitbouw, waarin de blokkast met handelinrichting nog juist is te zien) poseren links arbeider-rangeerder Louis Brooijmans (1897-1998) en in het midden Hillebrand van Doornmalen (geboren op 8 januari 1893 te Ammerzoden). De man rechts is onbekend. Foto, collectie H. Bastiaenen-Brooijmans. |
| Het stationsgebouw te Wouw aan de straatzijde, circa 1930. De muren waren in 1871 bepleisterd. De onderste raam- en deurkozijnen bevonden zich echter nog in originele toestand. Foto, collectie WBA/Marius Broos (WBA = West-Brabants Archief, Bergen op Zoom) |
 |
| Het station als toegangspoort tot dorp of stad, 1927. Inhuldiging op 29 juni 1927 te Wouw, na aankomst vanuit Bergen op Zoom om 11.00 uur, van burgemeester Petrus Goosen en zijn echtgenote met een toespraak van Antony van Oers, directeur van de WCLV. Foto, collectie WBA/Marius Broos (WBA = West-Brabants Archief, Bergen op Zoom)
|
 |
| Het station als toegangspoort tot dorp of stad, 1927. Inhuldiging op 29 juni 1927 te Wouw, na aankomst vanuit Bergen op Zoom om 11.00 uur, van burgemeester Petrus Goosen en zijn echtgenote met een toespraak van Antony van Oers, directeur van de WCLV. Goosen, geboren op 9 januari 1874, was al sinds 1897 gemeente-secretaris in Wouw en werd op 4 juni 1927 tot burgemeester be-noemd als opvolger van W.J.F. Juten. Hij trad af op 29 maart 1938 en overleed in 1941 in Bergen op Zoom. Foto uit: Brabantsche Illustratie, 1927-1928, collectie Marius Broos. |
 |
| Het stationsgebouw te Wouw, 1939. Het reizigersvervoer is nog maar pas gestaakt. Een vredige rust heeft zich van het station meester gemaakt. Foto, collectie Frans Rijnkels / Marius Broos. Frans Rijnkels, geboren in 1935 nabij het Wouwse station en hier gefotografeerd op vierjarige leeftijd op het pad ten zuiden van het Wouwse station, herinnert zich dat de Fransen in de meidagen van 1940 (waarschijnlijk 13 mei) het terrein in en om het station gebruikten als verzamelplaats voor hun op Zeeland terugtrekken-de legertroepen. Allerlei auto’s, motoren met zijspan, kanonnen en paarden stonden hier een tijdje alvorens verder te trekken. Arbeider-rangeerder Petrus van der Vliet werd op 31 oktober 1940 gedood toen een vliegtuig vier bommen uitwierp (of beschietingen uitvoerde). Petrus stond voor de deur van de goederenloods en werd op slag gedood. Frans was op dat moment met zijn ouders op visite bij een oom aan de Oostelaar-sestraat (later Plantagebaan) en hoorde pas later van het voorval. Vanuit de Oostelaarsestraat was het ontploffen of schieten goed te horen. Uit: C. Huurman, Het spoorwegbedrijf in oorlogstijd, 1940-1945: ‘Vliegtuigen beschadigen op donderdag 31 oktober bij een bom-bardement het stationsgebouw van Wouw. Arbeider-rangeerder P. van der Vliet wordt hierbij gedood en twee personen ernstig gewond. Het treinverkeer Roosendaal – Bergen op Zoom is gestremd. Van de vier uitgeworpen bommen ontplof-fen er twee of drie. Beschadigd worden de goederenloods en de 3e klasse wachtkamer.’ Bron: Inspecteur-generaal van het Verkeer: Dagboek ongevallen hoofd- en lokaalspoorwegen (1939-1944). |  |
| Het stationsgebouw te Wouw, 1955. Op de achtergrond rijst de schoorsteen van de zuivelfabriek fier omhoog. De situatie is in niets verschillend met die uit 1938. Frans Rijnkels weet zich nog te herinneren, dat in de oorlog op het station vee op de trein werd gezet. Kort na de capitulatie hadden de Duitsers in het voormalige plaatskaartenkantoor en/of wachtkamer 3e klasse van het stationsgebouw een werkplaats gevestigd voor hun tanks. Hoe lang dit is geweest, kan Frans zich niet herinneren. Na de bevrijding hadden de geallieerden er enkele maanden hun ‘gaarkeuken’. In het van oudsher als woning in gebruik zijnde deel van het stationsgebouw huisde seinhuiswachter Harrie Teeuwen. Na de oorlog werd de voormalige 3e klasse wachtkamer ook ingericht als woning. Volgens Frans woonden hierin o.a. een Van Meel en een Sebregts. Zij werkten niet bij de NS. Na de opheffing van de lokale stationsbeveiliging in Wouw in 1957 werd Harrie Teeuwen met zijn vrouw en kind(eren) naar elders overgeplaatst. Van oorsprong kwam de NS’er uit Noord-Limburg. Wie in die jaren nog meer dienst deden op het seinhuis (onder andere als invalkracht) is Frans onbekend. Foto, collectie Frans Rijnkels / Marius Broos. |
 |
| Het 'seinhuis post I' te Bergen op Zoom (km 12,206 Rsd-Vs), 1925. Bij de uitbreiding en vernieuwing van het stationscomplex te Bergen op Zoom in 1925 maakte ‘wachtpost A' aan de noordzijde van het emplacement (in de overweg aan de Wouwsestraatweg) plaats voor een nieuw ‘seinhuis post I’, een ontwerp van de gerenommeerde architect Sybold van Ravesteyn. Het gebouwtje had als afmetingen 3,6 x 5,25 meter. In oktober 1944 werd dit seinhuis door oorlogsgeweld totaal vernield. De herbouw in een andere vorm en op dezelfde plaats kwam gereed in 1946. Foto, collectie Marius Broos, Roosendaal. |
 |
 |
| Het seinhuis (blokpost) te Wouw (km 6,733 Rsd-Vs), 1955. Min of meer naar het voorbeeld van het 'seinhuis post I' in Bergen op Zoom werd op 15 januari 1942 bij de overweg in de Bergsebaan een nieuwe 'blokpost Wouw' in gebruik genomen. Tot dan toe was 'blokpost Wouw' gesitueerd in de uitbouw van het stationsgebouw uit 1924. Het gebouwtje zou geen vijftien jaar in gebruik blijven. Vanwege de aanleg van een nieuwe beveiliging op de hele Zeeuwse lijn raakte het op 17 december 1956 buiten dienst en werd het in oktober 1958 afgebroken. Tot dusverre is dit de enige mij bekende foto van 'blokpost Wouw' uit 1942. Een bouwtekening (met afmetingen) is nog niet boven water gekomen. Dat is een reden te meer om deze familiefoto uit de collectie van Frans Rijnkels als afsluiting van dit onderwerp op te nemen. Links ligt de overweg in de Bergsebaan (zie ook tekening aan het begin van dit beeldverhaal). Foto, collectie Frans Rijnkels / Marius Broos. |